Deze vraag was me nog nooit gesteld, maar vandaag gebeurde het. Een vraag die je beter aan een Amerikaan kunt stellen om te weten wat er komen gaat. Het werd mij gevraagd door de nieuwe bezoeker uit Singapore. Voordat ik een antwoord kon geven, vertelde ik hem over de basis waarop ons gevoel van vrijheid is gestoeld. De missers uit het Nederlandse verleden die ons bewust hebben gemaakt van de waarde die in het begrip schuilt.
Ik heb hem ook verteld over typisch Nederlandse dingen, zoals vandaag Sinterklaas, het schaatsen in de winter, maar ook het internationale strafhof en de EU. Dingen die onze Nederlandse cultuur vormen en het Nederlandse karakter illustreren. De Nederlanders waren bij hem bekend als ontdekkers, en we reizen nog steeds graag de wereld over. Altijd open voor nieuwe ideeën en we verdienen er het liefst nog geld mee ook.
De manier waarop de man uit Singapore de vraag stelde, maakte mij geïnteresseerd in zijn antwoord op diezelfde vraag. Het gaf me ook de mogelijkheid om mijn bevindingen in Singapore met hem te delen en te peilen hoe hij daar over dacht. “We don’t speak about politics”. Het gekke is dat mensen in Singapore heilig geloven in het feit dat de huidige overheid tenminste niet corrupt is, ook hij zag dit als (enige) pluspunt. Een seconde later vertelt hij me dat onder andere een hoge rechter wel erg veel korting kreeg op zijn nieuw te bouwen huis, dit leverde een van de eerste publieke rellen op het internet op en verscheen vervolgens zelfs in de gecontroleerde krant. Parlementsleden verdienen 1,3 miljoen voor een parttime baan, meestal hebben ze er nog functies binnen overheidsorganisaties of bedrijven naast.
Op dit moment vormen sociale media een grote nachtmerrie voor de regering in Singapore, maar ook in Maleisië, al zeg ik het zelf. De kranten hier staan namelijk vol met allerlei fatsoensregels waaraan mensen zich behoren te houden als zij gebruik maken van sociale media. Natuurlijk niet omdat het mogelijk een bedreiging voor de huidige leiders en regering vormt, maar wel omdat het ‘mensen’ kan schaden. Waar in onze kranten de eerste zes pagina’s gevuld worden met politiek en alles wat daaraan gerelateerd kan worden, staan deze pagina’s hier vol met criminaliteit, geweld en de straffen die daarover zijn uitgesproken. Ook verkeerde uitspraken op Facebook worden aangepakt. Publieke excuses leveren slechts strafvermindering op, boetes plus drie maanden heb ik in de krant voorbij zien komen na een discriminerende uitspraak.
De man uit Singapore zegt niet trots te zijn op zijn eigen land. “We worden geboren om de leider te dienen, als een nummer.” Waarop ik met onze belastingen de zijne ver weet te overtreffen. De angst om mensen te laten denken wat ze zelf willen zit zo diep dat alles moet worden gecontroleerd. Internet is openbaar en dat de overheid dit zou filteren is ondenkbaar, maar providers moeten bepaalde websites wel blokkeren om in het land te mogen werken. De toegang voor onderwijsinstellingen verloopt via het ministerie. Ik vertelde hem dat ik wel enigszins gespannen was over mijn blogs die ik vanuit Singapore plaatste, waarin ik ook over de overheid sprak. Maar constateerde ik, ze kunnen vast geen Nederlands. Hij zei me daar niet zo zeker van te zijn. Er schijnen departementen te zijn om zoveel als mogelijk te filteren en te screenen. Gepost vanuit het buitenland, als buitenlander, loop je geen risico. Maar ben je in Singapore of Singaporees, dan bestaat er een kans dan je ‘uitgenodigd’ wordt. Het had hem zeker een gevangenisstraf kunnen opleveren en zijn familie een normaal leven onmogelijk gemaakt.
Voorheen zou een inwoner van Singapore met een afwijkende mening zonder pardon in de cel belanden en zijn rechten verliezen. Zelfs een buitenlander zou risico’s kunnen lopen. In cafés en restaurants staat er binnen no time iemand van de overheid achter je, mocht er over politieke issues gesproken worden. Daarom spreken mensen alleen thuis in aanwezigheid van familie over politiek. Alles wat gezegd wordt, blijft in het huis achter. Ook op het werk bij de koffieautomaat is politiek absoluut geen issue.
Dit moet een, al zeg ik het zelf, dé verklaring zijn waarom iPhones in Singapore zo populair zijn. Daarmee hebben gebruikers hun vrijheid in handen, voor ‘slechts’ 50 euro per maand. Hier komt de kracht van de sociale media om de hoek kijken. Sociale media brachten elders in de wereld al lente. Ook al vraag ik me af of de inwoners daarop zitten te wachten. Zij zijn bang voor de mogelijke onrust en bang voor criminaliteit en discriminatie. De huidige overheid weet dit met harde hand te onderdrukken en mensen weten nog hoe dit enkele decennia geleden tot problemen leidde tussen bevolkingsgroepen.
Op Facebook durven Singaporezen echter wel commentaar te leveren op de overheid, vaak gesteund door de relatieve anonimiteit. Een arrestatie vanwege een kritische mening zou nu tot een trending topic kunnen leiden. Dat de sluts protestmars afgelopen week uiteindelijk heeft plaatsgevonden in Singapore schuilt in het feit dat de organisatoren zich publiekelijk, op het internet, afvroegen waarom ze daar überhaupt toestemming voor nodig hadden? De rest van de wereld ging hen immers al voor. De overheid probeerde de bijeenkomst naar een park met een speakerscorner te verplaatsen. Voor gebruik daarvan dient echter ook toestemming te worden gevraagd. Waarop hij me uitlegde dat een ‘permission’ een ideaal instrument is voor de politie. Zodra een protest niet aan alle mogelijke voorwaarden voldoet, kan de demonstratie door hen worden opgebroken.
Ik besef me door dit alles, en na de constatering van de eigenaar dat politici “all over the world” corrupt zijn, dat ik ontzettend blij ben in Nederland te wonen. Een land waar zoveel gewoon is, dat we er soms geen weet meer van hebben. Wat we hebben is eigenlijk heel bijzonder. Ik ben echt niet trots op elke bladzijde van ons geschiedenisboek, maar wel op dat wat wij daarvan hebben geleerd en hoe dit Nederland heeft gemaakt tot dat wat het nu is. Het leek de man uit SIngapore ondenkbaar met buurlanden tot een gezamenlijke unie te komen. De overheid in Singapore is erg trots op zijn leger en de nieuwe duikboten uit Zweden.
Trots zijn op het land waarin je geboren bent, schuilt blijkbaar niet in zwarte economische cijfers. Als Nederlander kijken we naar Singapore als een economisch wonder, de meeste mensen hebben het goed en levensstandaard ligt hoog. Maar zijn zij ook gelukkig? Ik ben blij dat ik dit allemaal schrijven mag.
‘Yes, I am proud to be Dutch.’